<h1><a href=http://www.ivmedergisi.com/node/7111>Dünyanın Tektonik
Levhalarını Hareket Ettiren Yeni Güç</a></h1><p>San Diego’da
bulunan Scripps Oşinografi Enstitüsü’ndeki bilim insanları
Dünya’nın dev tektonik levhalarını hareket ettiren yeni bir
mekanizma tanımladılar.</p>
<p>Nature’da yayımlanan ve Science Daily’de haber olan bir
araştırma deprem çatlaklarından, dağların oluşumuna kadar
Dünya’nın şekillenmesinde jeolojik güçlerin ne kadar
etkin olduğu tartışmasına yeni bir bakış açısı getirebilir.
San Diego’da bulunan Scripps Oşinografi
Enstitüsü’ndeki bilim insanları Dünya’nın dev
tektonik levhalarını hareket ettiren yeni bir mekanizma tanımladılar.</p>
<p>Tektonik hareketleri çalışan bilim insanları, levhalarda devam
eden “itme” ve “çekme” hareketlerinin
Dünya üzerindeki kıtalara şekil verdiğini on yıllardır
biliyor. Örneğin, volkanlar genellikle levhaların birleştiği veya
birbirinden uzaklaştığı bölgelerde bulunuyor. Scripps’te
çalışan Stave Cande ve Dave Stegman tektonik levhaları hareket
ettiren yeni bir güç keşfettiler: Mantonun merkezinden
yükselen sorguç, Dünya’nın iç kısımlarını
yukarıya itiyor. Araştırma 7 Temmuz’da, “Nature” adlı
bilim dergisinde yayımlandı.</p>
<p>Cande ve Stegman'ın araştırması, dünya tarihi boyunca levha
hareketlerinin incelenmesi için kullanılan analitik yöntemleri
kullanarak on milyonlarca yıl sürebilen ve günümüzde
Hawaii, İzlanda ve Galapagos Adaları gibi kimi yerlerde hala aktif olan
manto esorgucunun “sıcak noktalarının” itme-çekme
hareketlerinin yanında tektonik hareketlerin bir diğer nedeni
olabileceğini gösterdi.</p>
<p>Araştırmacıların bulguları, 70 milyon yıl önce
güçlü bir manto sorgucunun yükselmesi ile sorguç
bölgesinin üzerini kaplaması nedeniyle Hindistan levhasının
hızlı hareketi arasındaki bağı açıkça tanımlıyor. Buna
ek olarak manto sorgucunun ortaya çıkışı, Hindistan’ın
batısındaki muazzam “Deccan sel bazaltı” olarak anılan ve
dinozorların yok oluşundan hemen önce patlamış olan volkanik
kayaların oluşmasını da sağladı. Hindistan levhası kuzeye doğru
sürüklendi ve Asya kıtası ile çarpıştı. Fakat manto
sorgucunun yukarıya çıktığı noktanın orijini bugün hala
volkanik olarak aktif durumdadır ve son olarak Madagaskar yakınlarındaki
Réunion Adası’nın oluşmasına neden olmuştur.</p>
<p>Araştırma ekibi ayrıca, manto yükselmesinin başka levhalarda da
etkin olduğunu, Afrika’yı ters yönde ittiğini fark etti.</p>
<p>Scripps' Cecil H. ve Ida M. Green Jeofizik ve Gezegen Fiziği
Enstitüsü’nde jeofizik bölümünde yardımcı
doçent olarak görev yapan Stegman durumu, “Sorgucun
yükselişinden önce, Afrika levhası yavaşça
sürükleniyordu fakat sonra durdu, aynı zamanda Hindistan levhası
hızlandı. Hint ve Afrika levhalarının hareketleri eş zamanlı oldu ve
Réunion sıcak noktası ortak noktaydı” şeklinde
açıklıyor.</p>
<p>MagmanınSorgucun etkisi azaldıkça, Hindistan levhası
yavaşlarken, Afrika levhasının hareketi eski hızına geri
döndü.</p>
<p>Scripps’te Yer Bilimleri Araştırma Bölümü’nde
jeofizik profesörü olan Cande, “50 milyon yıl önce
Hindistan levhasının kuzeye doğru hareketindeki yavaşlamanın nedeninin
bu levhanın Avrasya levhası ile çarpışması olduğu
düşünülüyordu. Bizim araştırmamızın sonucu ise bu
yavaşlamanın sadece manto sorgucunun etkisinin azalmasını
yansıttığına ve gerçek çarpışmanın bir miktar daha
geç ortaya çıktığına işaret ediyor” dedi.</p>
<p>Kaynak: Steven C. Cande, Dave R. Stegman. Indian and African plate motions
driven by the push force of the Réunion plume head. Nature, 2011; 475
(7354): 47 DOI: 10.1038/nature10174<br />
<a class="ext"
href="http://www.sciencedaily.com/releases/2011/07/110706134139.htm"
target="_blank"
title="http://www.sciencedaily.com/releases/2011/07/110706134139.htm">http://www.sciencedaily.com/releases/2011/07/110706134139.htm</a></p>
<p> </p>
<p><em><strong>Kaynak: Sol</strong></em></p>
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder