Alan Turing 100
yaşında

alt="" class="imagecache imagecache-haber_resmi_v4 imagecache-default
imagecache-haber_resmi_v4_default" height="250"
src="http://haber.sol.org.tr/sites/default/files/imagecache/haber_resmi_v4/images/alan_turing.jpg"
title="" width="560" />

Bilgisayar Bilimleri'nin
temellerini inşa eden en önemli isim olarak sayılabilecek Alan Turing 23
Haziran 1912'de doğmuştu. Bu matematikçi, bugünkü modern
bilgisayarların düşünsel temelini atmanın yanı sıra şaşırtıcı
sayıda farklı bilim alanında kuramlar geliştirdi.

23
Haziran 2012 Bilgisayar Bilimleri'nin teorik temellerini inşa eden bilim
insanı olarak gösterilebilecek Alan Turing'in 100. doğum
yıldönümü. Alan Turing, biraz daha geniş çerçevede Cebir ve Sayılar
Kuramı, Hesaplama Kuramı, Yapaz Zeka, Kriptoloji ve Zihin Felsefesi
alanlarında önemli ileri sıçrayışlara neden olmuştur.

Alan
Turing'in 1950'de kaplan desenlerinin ve leopar lekelerinin
oluşumuna dair öne sürdüğü teori, bu senenin Şubat ayında deneysel
verilerle de gösterilmesinin ardından tekrar gündeme gelmiştir.
Böylelikle Turing'in genetik ve biyoloji alanında da önemli bir katkı
sağladığı, ancak bu sene anlaşılmıştır.

Turing
Makinesi
Turing, bilgisayarın hesap yapabilmesinin teorik
sınırlarını çizebilmek amacıyla, hücrelerden oluşan sınırsız
bellek, okuma ve yazma kafası olan ve her seferinde bir hücre sağa veya
sola giderek hücredeki sembolü okuyan ve/veya hücreye bir sembol yazan
makine hayal etmiştir. Bu makine program adı verilen ve 'bir hücre
sağa git ve 1 yaz', 'sola git o hücreyi oku, eğer 0 ise tekrar
sola git' benzeri komutlardan oluşan bir komut seti ile verili bir
fonksiyonun çıktısını şerit üzerinde sembollerle kodlanmış olarak
yazılı verili girdiler için hesaplayabilecektir. Turing'in adı ile
anılan bu soyut makinenin hesaplayabileceği fonksiyonlar ve
hesaplayamayacağı fonksiyonlar, günümüzdeki modern bilgisayarın
(işlemcisi, hafizası, vb. ne olursa olsun) sınırlarını çizmektedir.
Bir fonksiyonun Turing makinesi ile hesaplanabilmesi o fonksiyonun bilgisayar
ile hesaplanabilmesi demektir. Aynı şekilde bir fonksiyonun Turing makinesi
ile hesaplanamaması o fonksiyonun bilgisayar ile hesaplanamaması demektir
(Turing'in 1936'da geliştirdiği bu makinenin bir benzerini aynı
senede, 1936'da, bağımsız olarak başka bir matematikçi, Emil Post da
düşünmüştür). 1936 yılında henüz somut olarak bir bilgisayar
tasarlanıp, geliştirilmemiştir.

height="300"
src="http://haber.sol.org.tr/sites/default/files/fotograf/turing_makinasi.jpg"
width="400" />

Turing'in tasarladığı kriptanaliz
makinesi
Alan Turing 1939'da Almanya'nın
İngiltere'ye savaş açmasından hemen sonra kriptanalist olarak
çalışmaya başladı. Almanların Enigma adlı kriptosistemini kırabilmek
için geliştirdiği 'Bomba' adlı makine, ilk tamamamen otomatik kod
kırma makinesi oldu. İlk Bomba 18 Mart 1940’ta kuruldu. Savaş
sonunda ise operasyonda ikiyüzün üzerinde Bomba makinesi vardı.
Turing'in o zaman için oldukça karmaşık bir kriptosistem olan Enigma
şifresini kırmasının savaşın gidişhatını etkilediği belirtilir.
Bomba genel amaçlı (evrensel) bir bilgisayar değildir ancak bu pratik
çalışmalar, teorik çalışmaları ile içiçe ilerlemektedir.

alt="800px-bombe-rebuild.jpg" height="375"
src="http://haber.sol.org.tr/sites/default/files/fotograf/800px-bombe-rebuild.jpg"
width="500" />
Bomba'nın günümüzde yeniden inşa edilen hali

Makineler düşünebilir mi?
1950'lere
gelindiğininde modern bilgisayarların ilk örnekleri ortaya çıkmıştır.
Alan Turing 1950'de bu kez şu soruyu sorar: 'Makineler
düşünebilir mi?' Turing bu soruyu cevaplamak için
'düşünmenin' ne demek olduğunu tanımlamak gerekir diye
düşünür ve Turing testini öne sürer. Turing testi şöyle bir
düzenektir: Bir insan yargıç konumundadır ve bir başka insan ve bir
makine ile ayrı ayrı diyalog halindedir. Bu üç tarafta birbirini
görmemekte ve iletişimlerini sadece metin alışverişi şeklinde
yapmaktadırlar. Eğer yargıç makine ile girdiği diyalog sonucunda
makinenin insan olduğuna hükmederse, makine testi geçmiş demektir ve
insan gibi düşündüğüne hükmedilir.

height="396"
src="http://haber.sol.org.tr/sites/default/files/fotograf/turingtest.jpg"
width="400" />

Turing Testi bugün Yapay Zeka'nın temel
yapıtaşlarından bir tanesidir.

Kaynak:
sol.org.tr