Modern Kölelik Örneği:
Ortadoğu'da Ev Hizmetlileri

Suudi Arabistan ve Ortadoğu
özellikle Türkiye'nin Hatay, Adana gibi güney şehirlerinden
emekçilerin göçüne uğruyor. Gurbetteki bu
emekçilerin yaşamı Avrupa'dakilerden biraz daha zor
çünkü Avrupa'dakilerin yaşadığı zorluklara ek olarak, bu
bölgelere gidenleri "kefil" adı verilen modern kölelik
gerçeği ve feodal, dini toplumun getirdiği zorluklar ve baskılar
karşılıyor. Bölgede en ağır çalışma ve yaşam
koşullarına sahip olanlar ise, daha doğudaki ülkelerden gelerek ev
hizmetlisi olarak çalışan kesimler.

Örneğin Suudi Arabistan'da
ev hizmetlisi olan Lahanda Purage Ariyawathie'nin Suudi patronu ve karısı
tarafından vücudunun en az 24 yerinden çivi ve iğne ile
şişlenmesi olağandışı bir acımasızlık örneği olsa da
Ortadoğu'da ev hizmetlilerinin suistimali çok sıradan bir durum. Son
İnsan Hakları İzleme Raporu'na göre, Asya ve Ortadoğu'daki
milyonlarca ev hizmetlisi suistimale, şiddete ve insanlık dışı
çalışma koşullarına maruz kalıyor. Bu hizmetlilerin
çoğunluğu Asya ve Afrika ülkeleri, Filipinler, Nepal,
Endonezya, Sri Lanka ve Etiyopya'dan getirilip; Suudi Arabistan,
Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri,
Malezya ve Singapur'a götürülüyor.

 

Ev hizmetlisi olarak
çalışmak üzere göç edenlerin yaklaşık 1.5 milyonu
Suudi Arabistan'da, 660 bini Kuveyt'te ve 200 bini Lübnan'da
çalıştırılıyor. Çalışma saatleri oldukça uzun,
getirisi ise az miktarda yiyecekten ibaret, mola yok ve ücret –
eğer verilirse tabii, genellikle verilmiyor – ülkedeki en
düşük maaşın çok daha azı oluyor. New York merkezli
İnsan Hakları İzleme Grubu'nun (HRW) belirttiğine göre, Ocak
2007-Ağustos 2008 tarihleri arasında, Lübnan'da haftada en az bir ev
hizmetlisi hayatını kaybetti. Bu ölümlerin yarısı intihar
şeklindeyken, intihar kapsamında sayılan bazı ölümler
patronlarından kaçmaya çalışırken yüksek binalardan
düşme sonucu gerçekleşti. Kötü muamele çok
yaygın... Filipinler, Etiyopya ve Nepal; vatandaşlarına Lübnan'a ev
hizmetlisi olarak çalışmaya gitmeyi yasakladı, ne var ki bu gibi
yasakların yoksulluk karşısında pek etkisi olmuyor.

 

Bir milyondan fazla Sri Lankalı -
kabaca her 19 Sri Lanka vatandaşından 1'i - şu an yurtdışında
çalışıyor ve yaklaşık olarak 600 bini ev hizmetlisi...
Çoğunluğun ortak istikameti olan Suudi Arabistan'da, Sri Lanka'ya
"hizmetçiler ülkesi" deniyor.  color="#000000">Her yıl körfezden dönüş yapan 100 bin Sri
Lankalı kadının %15 ila %20'si, maaşlarının ödenmemesi,
yasadışı insan kaçakçılığı ya da fuhuş gibi
suistimallerle karşılaşıyor. Yüzlercesi tecavüzler sonucu
hamile kalarak çocuk doğuruyor; yakın zamanda değişikliğe
uğrayan Sri Lanka Anayasası'na göre, tecavüz sonucu doğan
çocuklar babaları yabancı olduğu için vatansız
sayılıyorlar. Her yıl 100'den fazla kadının ülkesine cansız bedeni
dönüyor. Sri Lankalı kadınlar yerel
aracılar tarafından zenginlik vaadiyle ülke dışındaki işler
için denizaşırı çalışmak üzere işe alınıyorlar.
Yerel aracıya bir ücret - 500$'a kadar, burası için
oldukça yüksek bir miktar - ödenmesi gerekiyor. Bazıları,
patronları maaşlarını ödemediği takdirde, gelecekte ülkelerine
dönmelerine engel olacak borçlar altına giriyorlar.

 

İşçi
göçü zincirinin diğer tarafında düzensiz - ve
yüksek kazançlı - bir endüstriyi oluşturan Lübnanlı
aracı şirketler bulunuyor. Lübnanlı aileler, aylık maaşı 100$ ila
150$ arasında değişen Sri Lankalı ev hizmetlilerini 1500$ ila 3000$
maliyetle "satın" alabiliyorlar. Aracı şirket, hizmetlinin
patronunun yanında iki veya üç yıl çalışacağını
taahhüt eden bir sözleşme hazırlıyor. Sözleşme ve
görüşme Arapça yapıldığından Sri Lankalı kadınlar
hangi koşullarda çalışmayı taahhüt ettiklerini çok az
anlayabiliyorlar. Aracı şirket tarafından sözleşme ile garanti
edilen sorumluluklar üç ay sonra ortadan kalkıyor. Sorunları
işveren ve çalışan halletmek zorunda kalıyor. Memnuniyetsiz bir
işveren çalışanını aracı şirkete geri getirirse,
çalışan çoğunlukla "itaatkârlığı"
öğrenmesi için dövülüyor.

 

Başlangıçtaki
üç aylık dönem sonrasında işveren, köleden
tamamıyla sorumlu duruma geliyor. Eğer kadın işi bırakırsa, işveren
bunu yatırım kaybı olarak algılıyor. Bu nedenden dolayı, bazı
işverenler Sri Lankalı hizmetlilerini eve kilitleyebiliyor, pasaportlarına
el koyarak seyahat etme özgürlüklerini kontrol altına
alabiliyorlar. Avukat Mirealla Abdel Sater "Birini kilitli tutmak onu
hapsetmektir" diyerek bu durumu protesto ediyor. "İnsanların
pasaportlarına el koyarak kendi iradeleri dışında çalışmaya
zorlamak yasal değildir. Bir ev hizmetlisi işi bırakmakta
özgürdür. Eğer ortada bir sözleşme ihlali varsa,
görüşmelere girişilebilir. Fakat işverenin kesinlikle
çalışanın iradesi dışında kendisini alıkoymaya hakkı
yoktur" diyor.

 

Polis Sri Lankalı kadınlara
kötü niyetli işverenlerden kaçma konusunda yardımcı
olmuyor. Bazı polis memurları kendilerinden yardım isteyen yabancı bir
kadını koruma konusunda, bariz bir şekilde ırkçılık
gösteriyorlar. "Patronunun tecavüz ettiği Sri Lankalı bir
kadının davasına bakmıştım" diyor Abdel Sater. "Onu hemen
polise yolladım. Oraya vardığında, patronunun hırsızlık
suçlaması nedeniyle polislerin kendisini tutuklamak için emir
aldığını öğrendi. Sözüm ona suçlama kendisi
karakola varmadan saatlerce önce yapılmıştı. Patronunun
suçlama için bu kadar çabuk başvurması ise aslında
imkânsız. Kendi başvurusunu önce yapılmış gibi göstermek
amacıyla raporun saatini değiştirmesi için polise rüşvet
verdiğinden şüpheleniyorum."

 

Abdel Sater polisin
ihmalkârlığı ile ilgili de bazı davalara baktığını belirtti:
"Örselenmiş ve dövülmüş olan kadınlar genellikle
patronlarına geri yollanıyorlar. Müvekkilim olan bir ev hizmetlisi
kanamalı bir halde kaçarak polise sığınmıştı. Kendisini geri
götürüp, patronuna hizmetlisini dövmeyi bırakmasını
söylemişler. Polis gider gitmez patron, kadının kafasını defalarca
duvardan duvara vurdu. Müvekkilim çaresizlik içinde
kendini balkondan aşağı attı, fakat hayatta kaldı. Komşular onu
buldular ve bana haber verdiler. Şu an kafatası çatlamış durumda
ve hafıza kaybı yaşıyor. Polisin onu geri yollamaya hakkı yok –
onu korumak polislerin göreviydi!"

 

27 yaşındaki Siriani P. ailesini
yoksulluğa karşı korumak için umutsuz bir girişimle Beyrut'a
gelmişti. Sadece 10 ay sonra, bulabildiği ilk fırsatta patronlarından
kaçtı. Bir taksiye atladı, çıldırmış bir halde yardım
arıyordu. Bildiği birkaç İngilizce kelimeyi kullanarak
"Elçilik, Sri Lanka elçiliği" dedi taksiciye.
Sonuçsuz bir şekilde elçiliği aradıktan sonra, Siriani
gözyaşları içinde Hamra sokaklarında dolanmayı bırakarak eve
geri döndü. "Hanımının" kendisini
saçlarından tutarak duvardan duvara vurmasıyla oluşan şişliklere,
boynunda bıraktığı kırmızı lekelere dokunuyordu. Paralanmış
elbiselerini toparlamaya çalışırken, hıçkırarak
hanımının kendisini iç çamaşırlarına kadar soyarak,
cılız bedenine vuruşunu hatırladı. Siriani'nin elleri bağlıydı ve
kendini koruyamıyordu. Yere fırlatılıp defalarca ayaklar altında
çiğnendiğinde acı katlanılmaz bir hal almaya başlamıştı.
"Kendimi 9. kattan atmayı istedim! Bu şekilde devam etmesindense
ölmeyi tercih ederim."

 

Siriani'nin kilosu Lübnan'a
geldikten bu yana feci şekilde azaldı. Sabah 4:00'te kalkıyor ve 17:00'den
önce yemek yemesine izin verilmiyordu. Aile şişelenmiş su
içerken, kendisinin yetersiz besinlerin yanında, sadece
arıtılmamış musluk suyu içmesine izin veriliyordu. Bütün
gün içeride kilitli tutuluyor ve yardım araması engelleniyordu.

 

27 yaşındaki Malika K.
bütün boş zamanını kardeşini arayarak geçiriyor.
Damica'yı Lübnan'a getiren aracı şirket onu nereye bıraktığını
söylemeyi reddediyor. Damica, Beyrut'a vardıktan sonraki 11 ay
içinde perişan annesine sadece bir mektup yazabildi. Onda da
dayaktan, açlıktan ve hapsedilmekten söz etti. Malika'nın
korkuları nedensiz değil, çünkü haber alınamayan kardeşi
ölmüş olabilir.

 

Yukarıda yazılanlar buz
dağının sadece görünen yüzünü oluşturuyor.
Modern zamanlarda köleliğin farklı farklı örnekleriyle
karşılaşmak, yaşadığımız sistemin içerisinde bizi artık
şaşırtmıyor. Dünyanın her yerinde kölece yaşam koşullarına,
patronların gözünde değersiz bir yaşama sahip milyonlar
yaşıyor. Şeytan ayrıntıda gizlidir. Biz de şeytanı ve taşeronlarını
iyi tanıyoruz.

 

İvme Çeviri
Grubu

 

Kaynaklar:

 

href="http://womensrights.change.org/blog/view/maids_in_middle_east_and_asia_face_inhumane_working_conditions">http://womensrights.change.org/blog/view/maids_in_middle_east_and_asia_face_inhumane_working_conditions color="#000000">
href="http://www.sepiamutiny.com/sepia/archives/001508.html">http://www.sepiamutiny.com/sepia/archives/001508.html color="#000000">
href="http://www.merip.org/mer/mer211/211_haddad.html">http://www.merip.org/mer/mer211/211_haddad.html color="#000000">
href="http://theopinionator.typepad.com/my_weblog/2009/05/whist-browsing-the-web-yesterday-i-viewedthe-arab-times-online-site-and-came-across-several-news-articles-about-the-rape-an.html">http://theopinionator.typepad.com/my_weblog/2009/05/whist-browsing-the-web-yesterday-i-viewedthe-arab-times-online-site-and-came-across-several-news-articles-about-the-rape-an.html color="#000000">
href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/467949.stm">http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/467949.stm

href="http://www.economist.com/node/16953469?story_id=16953469&fsrc=scn/tw/te/rss/pe">http://www.economist.com/node/16953469?story_id=16953469&fsrc=scn/tw/te/rss/pe color="#000000">

Patronu tarafından
çivilenmiş ev hizmetlisiyle ile ilgili bir görüntü
için :  href="http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2010/08/2010827104119606205.html">http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2010/08/2010827104119606205.html