'Dersim 38' için ilk karar:
Zamanaşımı

 

Erdoğan'ın da 'katliam' olarak andığı 'Dersim
olayları' için ilk karar Hozat Savcılığı'ndan: Soykırım
yok, cinayetler zamanaşımına uğradı.

 

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın referandum öncesi
açıklamalarıyla gündeme gelen ve iktidarla muhalefet arasında
kavgaya neden olan ‘1938 Dersim Olayları’ ile ilgili ilk yargı
kararı, Tunceli Hozat Savcılığı’ndan geldi. ‘Dersim
38’de annesi, babası ve 5 kardeşini yitiren Efo Bozkurt’un,
‘insanlığa karşı suç’ iddiasıyla yaptığı başvuru,
‘kovuşturmaya gerek olmadığı’ gerekçesiyle reddedildi.
Savcılık, ‘soykırım’ ve ‘insanlığa karşı
suç’ iddiasının ‘Dersim 38’ için
uygulanamayacağını, çünkü operasyonda silahlı isyanın
bastırıldığını ve eski Türk Ceza Kanunu’nda bu iki
suç türünün bulunmadığını, yalnızca adam
öldürme suçunun iddia edilebileceğini belirtti.
‘Dersim 38’ için, “Var olduğu iddia edilen
ölüm vakaları” ifadesini kullanan savcılık, cinayet
suçu için de zamanaşımının işlediğini, dolayısıyla dava
açılamayacağını savundu. Efo Bozkurt, önce karara itiraz
edecek; sonuç alamazsa AİHM’ye gidecek. 

 

‘Dersim Katliamı’yla ilgili geçen yıl yapılan
üç ayrı suç duyurusundan biri 86 yaşındaki Efo
Bozkurt’a aitti. Bozkurt, avukatı Hüseyin Aygün
aracılığıyla 27 Nisan 2010’da Hozat Cumhuriyet
Savcılığı’na verdiği dilekçesinde, ailesinin ‘Dersim
38’i Hozat’ın Çaytaşı köyünde (Lolan Taner)
karşıladığını söylüyordu. 

 

Dilekçeye göre; bu kıyımda Efo Bozkurt’un Kurtuluş
Savaşı gazisi olan 43 yaşındaki babası Keko, annesi Kuhari, ablaları 16
yaşındaki Havi, 12 yaşındaki Eyti, 6 yaşındaki Besi, erkek kardeşleri
4 yaşındaki Mehmet ve 2 yaşındaki Niyazi jandarmalarca kurşuna dizildi.
Efo Bozkurt kıyımdan kaçarak ve yaralı halde kurtuldu.
Bozkurt’un üç kardeşinin ölüm tarihi, nüfus
kütüklerine ‘0/0/1938’ diye yazıldı. 

İnsanlığa karşı suç iddiasıyla yapılan başvuruya, kanıt
olarak, şair Necip Fazıl Kısakürek’in ‘Son Devrin Din
Mazlumları’ isimli kitabı eklenmişti. Askerlik görevini Lolan
Taner’de yapan Kısakürek, tanık olduğu kıyımı kitabında
aktarmıştı. 

 

Önce itiraz, sonra AİHM 

Hozat Savcısı Necati Kurçenli, suç duyurusu üzerine Efo
Bozkurt’un ifadesini aldı. 10 ay geçtikten sonra, 18 Şubat
2011’de soruşturmayı tamamladı. Kovuşturmaya yer olmadığına
kanaat getiren Savcı Kurçenli, kararında, başvuruyu devletin resmi
tezleri doğrultusunda irdeledi. ‘Dersim 38’in soykırım ya da
insanlığa karşı suç değil, adam öldürme bağlamında
değerlendirilebileceğini kaydeden Kurçenli, bu suç
için de zamanaşımının işlediğini, dava
açılamayacağını savundu. 

 

Avukat Hüseyin Aygün, savcının Efo Bozkurt’un ifadesini
almak dışında hiçbir işlem yapmadığını, köydeki toplu
mezar kalıntısı olduğu iddia edilen bölgeyi incelemediğini ve
yaşlı tanıkları dinlemediğini belirterek, şöyle konuştu:
“Bizce bu suçta zamanaşımı olmaz. 70 yıl sonra da olsa
soruşturulmalıydı. Karara itiraz edeceğiz. Olmadı, AİHM’ye
gideceğiz. Sonuç almanın güçlüğünü
biliyordum, ama Başbakan’ın ve hükümetin Dersim
üzerine açıklamaları umut yaratmıştı. Geniş çapta
tartışma mümkün olabilirdi. Hukuki düzenleme olabilir diye
umuyorduk. Bu karar umut kırdı. Mağdurlarla ilgili tek paragraflık bir
değerlendirme bile yok. Değerlendirmeler isyancılarla ilgili, ama Bozkut
Ailesi’nin isyancılarla ilgisi yok ki.” 

 

Erdoğan da ‘katliam’ demişti 

Başbakan Erdoğan, anayasa referandumu için miting yapmaya gittiği
Çorum’da CHP’ye mal ettiği olaylar için ilk kez
‘Dersim Katliamı’ ifadesini kullanmıştı. Erdoğan, 18
Ağustos’taki mitingde şunları söylemişti:
“(Kılıçdaroğlu’na hitaben) Göğsünü gere
gere neden Dersimli olduğunu söyleyemediğini anlamıyorum. Niye,
burada bir incelik var. Dersim katliamının altında ne yatıyor? On
binlerce insan katledildi. Tunceli katledildi, kim katletti, hangi zihniyet
katletti? CHP zihniyeti katletti.” 

 

Necip Fazıl’dan Dersim
‘faciası’ 

”En aşağı 50.000 Müslümanın kanını ve canını ihtiva
etmesi bakımından, kalın hatlarıyle bir harita gibi çizdiğimiz ve
şu anda yalnız ana prensip ve mânasıyle tesbit ettiğimiz bu
facianın, tarihte bir benzeri gösterilemez.” 

(Son Devrin Din Mazlumları, Büyük Doğu Yayınları, 10. Basım,
Nisan 1990, adlı kitabının ‘Doğu Faciası’
bölümünden aynen alıntılanmıştır.) 

 

Karardan satırbaşları: Kırım yok, cinayet olabilir 

PLAN VE KASIT GEREKİR: 5237 sayılı (Yeni) Türk Ceza
Kanunu’nun 76. maddesinin (soykırım suçu) gerekçesinde,
suçun oluşması için, hareketlerin bir planın icrası sonucu
gerçekleştirilmeleri gerektiği, sistematik bir şekilde
işlenmesinin önşart olarak anlaşılması gerektiği ifade
edilmektedir. 

SİSTEMATİK SALDIRI: Madde 77’deki insanlığa
karşı suçun gerekçesinde, planın uygulanması suretiyle ve
siyasal, felsefi, ırki veya dinsel saiklerle nüfusun sivil bir grubuna
karşı belirtilen eylemleri gerçekleştirmek, insanlığa karşı
suç kabul edilmiştir. Maddenin Nürnberg Mahkemesi’nden
(Almanya’da Yahudi soykırımının yargılandığı mahkeme)
esinlenildiği belirtilmiştir. Fiillerin geniş çapta sistematik bir
saldırının parçası olduğu bilinerek işlenmesi gerektiği
öngörülmüştür. 

DEVLET İSYANI BASTIRDI: Türkiye
Cumhuriyeti’nin, milli egemenlik hakkının kulanılması
çerçevesinde bu silahlı isyancıların milli egemenliği
parçalamaya varan eylemlerini lüzumu hasıl olduğu takdirde
silah da kullanmak kaydıyla etkisiz hale getirdiği, bunun isyancılarla
sınırlı kaldığı tarihi gerçekliktir. Devletin isyana dahil
olmayan hiçbir masum vatandaşına karşı müdahalesi olmadığı
tarihi gerçeklik olarak kaydedilmelidir. 

DERSİM’E DELİL YOK: Şikâyetçinin
iddia ettiği olay ve suçun varlığına ilişkin soyut iddiadan
başka somut belge ve bulgunun bulunmadığı; özetle, soykırım
suçu açısından bu fiillerin ‘bir planın icrası
suretiyle’ işlenmesi gerektiği ve suç girişiminin
‘planlı ve sistematik olması’ şeklinde ifade edilen
unsurların bu olaylar bakımından varit olmadığı... 

ZATEN ZAMANAŞIMI İŞLEDİ: Şikâyetçinin
belirttiği olayların 1938’de meydana geldiğini iddia ettiği tarihte
yürürlükte olan 765 sayılı (Eski) TCK’da, soykırım
ve insanlığa karşı suçun yer almadığı, var olduğu iddia edilen
ölüm vakalarının adam öldürme suçu kapsamında
kalacağı, zamanaşımı süresi dikkate alındığında kanundaki
zamanaşımı süresinin geçtiği, bu nedenle isnat edilen
suçlar bakımından işlem yapılmasına gerek
olmadığı... 

 

1938’de Dersim’de neler oldu? 

Dersim ‘İsyanı’ veya ‘Katliamı’,
bugünkü adıyla Tunceli’de, 1937’de çeşitli
aşiretlerin merkezi hükümetle yaşadığı anlaşmazlıklar sonucu
ortaya çıkan olayların genel adı olarak tarihe geçti. 1938
sonunda biten askeri harekâtın ardından, yaygın kanıya göre 40
bin sivil öldü. 12 bin kişi sürgün edildi. Ancak
Nüfus Müdürlüğü’ne göre 8.605,
Genelkurmay 4. Umumi Müfettişlik raporuna göre 13.160 sivil
öldü.