Kriz hangi ilde, nasıl
yaşandı? - Mustafa Sönmez

Türkiye'ye yıkıcı
dalgaları 2008'in son çeyreğinde ulaşan küresel
krizin, 2009 yıkımının ardından 2010'da etkisini azalttığı
söylenebilir. Yapılacak işler arasında, krizi bölgesel olarak
tahlil etmek, bir yıkım bilançosu çıkarmak var. Hangi il,
krizden nasıl etkilendi ve yaralarını ne kadar hızlı sarabildi? Bilgi
olarak elimizde SGK'nın kayıtlı ücretli verileri var. İller
bazında kayıtlı ücretli sayısını takip ederek krizin hangi ili
ne kadar sarstığı, kriz öncesi ve sonrası durumun ne olduğunu
anlayabiliriz. Bunun için kriz öncesi için 2008'in
Ağustos verilerini, krizin ortası için 2009 Mayıs verilerini ve
kriz sonrası için de 2010'un Mayıs ayı verilerini
karşılaştırıp durumu görelim.81 ile ilişkin bulguları bu
sütuna sığdırmak imkansız, belki gerekli de değil. Tek cümle
ile özetleyelim: Krizde kayıtlı istihdamda yüzde 5 daralma,
kriz çıkışı, yerini kriz öncesinin yüzde 5
üstünde ücretli istihdam artışına bırakmış.
Ücretlilerin yüzde 75'inin ya da dörtte
üçünün toplandığı 18 büyük ilde ise durum
şu: Krizde yüzde 6,4 daralma yaşanmış ve 445 bin işçi
işten çıkarılmış ama kriz sonrasında, iş kayıpları telafi
edilmiş ve kriz öncesine göre istihdam yüzde 3,3 oranında
artarak 233 bin kişi işe alınmış.

href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLAIQ1aLrpVMRQmZ1xH2YetOEVHNfOj20-5Fhw9z_SSNF1Q7-Nomn3EO8c3CKogj7TQvqEnBAjFGTaFx34cH1owZHgWcDM8xNVe82fjuRIUxCSYMKaCaccKC88Cxdwzn9tUJql2MVAWDI/s1600/15948.bmp"
target="_blank"> id="BLOGGER_PHOTO_ID_5506845769973267890" style="display: block; margin: 0px
auto 10px; text-align: center;"
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLAIQ1aLrpVMRQmZ1xH2YetOEVHNfOj20-5Fhw9z_SSNF1Q7-Nomn3EO8c3CKogj7TQvqEnBAjFGTaFx34cH1owZHgWcDM8xNVe82fjuRIUxCSYMKaCaccKC88Cxdwzn9tUJql2MVAWDI/s400/15948.bmp"
alt="" />

Büyük 18 il içinde Ankara tek ayrışan il.
Ankara'da hem kriz süresince, hem kriz sonrası bir
daralma yaşanmamış görünüyor. Krizde
kayıtlı ücretli istihdamını yüzde 1,5 artıran Ankara, kriz
sonrası da , kriz öncesine göre istihdamını yüzde 11
artırmış. 18 büyük il arasında Ankara benzeri yok.
RTE'nin krizin teğet geçtiği savı, sadece
Ankara için geçerli !...

Türkiye'nin kayıtlı ücretli istihdamında yüzde 30
payı olan İstanbul'un kriz serüveni, krizde
yüzde 7 daralma, kriz sonrasında da toparlanıp kriz öncesini
yüzde 2 geride bırakma şeklinde. Başka bir ifadeyle krizde 195 bin
işçinin işini kaybettiği İstanbul, hızla toparlanıp kaybını
telafi etmiş ve 61 bin ek ücretli istihdamı yaratmış
görünüyor.

Krizin İstanbul çevresindeki sanayi kentlerini
derinden vurduğunu biliyoruz. Sayılara göre, bunlardan
Bursa, krizde yüzde 12 daraldıktan sonra kriz
sonrası yaralarını tam saramamış, krizde işini kaybeden 57 bin
kişiden 15 bine yakını hala işine dönememiş. Kocaeli
de 30 bine yakın iş kaybını telafi edememiş, hala 355 kişi
işine dönememiş görünüyor. Tekirdağ
ise tensikat kayıplarını ancak telafi edebilmiş. Bölgenin bir diğer
sanayi kenti Sakarya ise kriz kayıplarını telafi ederek
kriz sonrası ücretli istihdamını 4 bine yakın artırmış.
Balıkesir ve Eskişehir'de de kriz sonrası orta
halli bir toparlanma gözleniyor.

***

Ege'de İzmir, krizde yüzde 7'nin
üstünde küçülüp 44 bin iş kaybı yaşarken
kriz sonrası toparlanıp kayıplarını bir nebze telafi etmiş ve 5 bin
yeni istihdama yer vermiş görünüyor. Komşu il
Manisa'da toparlanma daha hızlı yaşanırken
Denizli'nin sanayi yaralarını henüz
saramadığı görülüyor. Güney'deki
Muğla'da da kriz kayıpları henüz telafi
edilememiş. Turizm başkenti Antalya ise kriz
kayıplarını telafi ederek küçük de olsa bir
büyüme ivmesi yakalamış.

Anadolu'nun sanayi kentlerinden Adana'nın,
kayıtlı ücretli istihdamı kriz öncesine göre yüzde 9
artmış görünüyor. Komşusu Mersin'de
de toparlanma belirgin. Keza, Konya ve G.Antep' de
hızlı büyüme ivmeleri yakalamış görünüyor.
Özellikle Gaziantep'in en güçlü
büyüme eğilimi gösteren il olduğu dikkatlerden
kaçmıyor. Bir diğer Anadolu sanayi kenti
Kayseri'deki toparlanma ise daha ağır
seyrediyor.

Özetle, İstanbul-çevre sanayisi tam toparlanamamış,
Anadolu sanayisi dinamik, Ege, ağır-aksak, turizm ve diğer hizmet
sektörü illerinin toparlanması ise daha hızlı.

Kaynak: mustafasnmz.blogspot.com