"Devrimci Fikirler"in Karl
Marx'ı...

"DEVRİMCİ FİKİRLER"İN KARL
MARX'I…[*]

 

SİBEL ÖZBUDUN

 

"Göklere yükselmeyen
fikir,

yerde sürünmeye
mahkûmdur."[1]

 

Lamı-cimi yok: Post-"Elveda Proletarya"
çağına girdik… Neo-liberalizmin dünya halklarına vaat
ettiği Cennetin, gerçek (ve cehennemî) yüzü
beklenenden de kısa bir sürede ortaya çıktı: Araları 2-3
yıla inen kriz fazlarıyla daha da yaygınlaşan/kronikleşen işsizlik,
kamusal kaynakların küresel ölçekte çokuluslu
şirketlere transferi, çaplı bir yoksullaşma/yoksunlaşma
süreci, giderek genişleyen nüfus kesimlerinin
marjinalleşmesi…

Kalemşorları tarafından "yenilmez" ve
"ebedî" ilan edilen kapitalizmin bu yeni evresine
"İlk Kurşun", bilindiği üzere 1994 yılbaşı gecesi,
Meksika ile ABD ve Kanada arasında imzalanan NAFTA (Kuzey Amerika Serbest
Ticaret Anlaşması)'ya başkaldıran Chiapas yerlilerinden geldi:
"Ya Basta!"ları kısa sürede Seattle'dan
Cenova'ya, Atina'dan İstanbul'a, Bolivya'dan
Nepal'e tüm yeryüzünü kuşatacaktı.

Ne ki bu gelişmelerin, 1980'lerin
"Büyük Yenilgisi"nin ardından heykelleri devrilen,
kitapları ayak tezgâhlarına düş(ürül)en,
üniversite kürsülerinden "insanlık suçu"
işlediği ilan edilen Karl Marx'ın fikirlerine müracaatla
açıklanabileceği fikri, postmodern ideologların istila ettiği
"muhalif" iklimimizde bile bir süre yadırganacak,
yadsınacaktı.

Ama görüldü ki ne
"öznesi-nesnesi belirsiz" İmparatorluk metaforları, ne
kimlik savaşları, ne de sınıflararası mücadeleyi sınıflararası
müzakereyle ikame eden sivil toplumcu yaklaşımlar, neo-liberal
yıkımın çapını karşılayabilecek kapsam ve içerikte bir
mücadelenin kuramını biçimlendirmeye yetecek malzemeyi
sağlayabiliyor…

Böylece, yeniden döndük
"Sakallı"ya… Son yıllarda Karl Marx dünya
ölçeğinde hem yapıtları en çok yayınlanan, hem de
üzerine en çok yayın yapılan yazarların başında geliyor
kuşkusuz…

Ne ki, özellikle 1980'lerden itibaren devreye
giren "lapsus", ve bu lapsus sürecinde biriken
söylem yığışması, Marx okumasını özellikle yeni devrimci
kuşaklar için zorlaştırıyor.

Alex Callinicos, Marx'ta ayak diremekten
vazgeçmemiş az sayıda Marksist'ten biri. Orijinali
1983'te yayınlanan Karl Marx'ın Devrimci
Fikirleri'nin[2]
"Önsöz"ünde Marx'ı okumayı
güçleştiren esas etkenin Marx'ın fikirlerinin
çoğu kez büyük ölçüde çarpıtmalara
maruz kalmış olması olduğunu vurguluyor. Bu çarpıtmalar
antimarksistlerden olduğu kadar, onu "resmi ideoloji"lerinin
kaynağı hâline getirenlerden kaynaklanmakta Callinicos'a
göre. Ve de, "üniversitelerde ve yüksek okullarda,
hedefi kapitalizmi devirmek değil, Marksizm'i incelemek olan yeni bir
Marksizm türevinin ortaya çık"masına yol açan
Akademik Marksizm'den…

Bu nedenle Marksizm'i, Marx'ın
yazılarından hareketle bir kuram, bir kuram olduğu kadar bir
"devrimci eylem rehberi", ya da tekil bir deyişle bir
"pratik felsefesi" olarak sunan bir duruşla kaleme almış
Karl Marx'ın Devrimci Fikirleri'ni.

Göreli sınırlı sayıda sayfa içerisinde,
(metnin Türkçesi 246 sayfa tutuyor - hemen eklemeli, duru,
anlaşılabilir bir dille çevrilmiş…) okur hem Marx'ın
biyografisini, hem Marx-öncesi sosyalizm akımlarını, hem
Marx'ın düşünüşünün biçimlenmesinde
katkıda bulunan Ricardo, Hegel ve Feuerbach'ın
görüşlerini, hem Marx'ın yöntemini,
ekonomi-politikasını ve devrimci praksisini hem de Marksizm'in
günümüz için taşıdığı önemi bulabiliyor -
kitabın sonuna eklenmiş, Marksizm üzerine aydınlatıcı bir
kaynakçanın yanı sıra…

Tekel işçilerinin Ankara'nın
yüreğindeki 78 günlük direnişine omuz veren,
işçilerin mücadele içerisindeki
dönüşümünü izlerken kendileri de değişen,
dönüşen devrimci gençler için sanırım
"Kapitalizm, sömürüyü, yani, sermaye ile emek
arasındaki çelişkiyi temel alan bir toplum biçimi olduğu
için, sınıf mücadelesine yol açar. Bu mücadelenin
etkisi işçi sınıfını dönüştürür. İşverenle
savaşın baskısı işçileri kolektif olarak örgütlenmeye
ve giderek toplumu dönüştürmedeki çıkarının
bilincinde olan bir sınıf gibi hareket etmeye zorlar. Mücadele
deneyimi, işçilerin kendi çıkarlarının farklı olduğunun
farkına varmasını sağlar. Kazandıkları zaferler,
sonuçları ne kadar küçük olursa olsun, onlara
iktidarı burjuvaziden almak için gereken siyasal harekette yer almak
için gereken güveni sağlar," (s.95.) sözleri, taze
pratiklerinin ışığında çok anlamlı gelecektir.

Karl Marx'ın Devrimci Fikirleri tam da bu
mücadelelerin yoğunlaşacağı günümüzde, sıcağı
sıcağına başvurulması gereken bir el kitabı… Yayıncıları bu
isabetli zamanlama, ve isabetli bir seçim için kutlanmayı hak
ediyor…

 

7 Mart 2010 14:46:18, Ankara.

 

N O T L A R

[*] Newroz, Yıl:4, No:126, 25 Mart
2010…

[1] Beaconsfield.

[2]
Alex Callinicos, Karl Marx'ın Devrimci
Fikirleri, Antikapitalist Yayınlar, İstanbul,
Aralık 2009.