<![endif]-->
Ülkeler
Tarım
class="bodytext">67-70
class="bodytext">52
class="bodytext">86
72
- 75
Sanayi
class="bodytext">22- 23
class="bodytext">38
class="bodytext">7
10
- 12
İçme ve
Kullanma
8-
10
class="bodytext">10
class="bodytext">7
15
- 16
Tablo 1 - Temiz ve Tatlı Su Kaynaklarının Sektörel Kullanımı (%)
/>
Kaynak: Dursun 1999, Anonymous 2003, S. Yılmaz 2003, ÇOB 2005
Bu tabloya göre, ülkemizde sanayide su tüketimi azgelişmiş
ülkeler düzeyindedir. Öncelikle bu rakamların doğruluğu
konusunda bir yaklaşımda bulunmak gerekmektedir. Bu noktada ülkemizde
üç bölge hemen göze çarpmaktadır.
Bunlardan birincisi Sakarya'dır. Bilindiği gibi, Sakarya'da
milyonlarca yılda oluşmuş tarım arazileri üzerinde, birçoğu
devlet teşvikli irili ufaklı yüzlerce sanayi tesisi inşa edilmiştir.
Bu bölgede 1990 yılında Toyotasa fabrikasının açılış
töreninde konuşan zamanın Başbakanı Süleyman Demirel'in
söylediği "Burası mısır tarlasıydı, burada bu fabrika
kurulmasaydı şimdi burada mısır üretilecekti" şeklindeki
tarım üretimini küçümseyen ve tarım arazilerinde
sanayi tesisleri kurulmasını meşrulaştıran bu sözlerinin ardından
gelişen süreçte, Sakarya'da sulu tarımda verimli bir
üretim yapılırken, sanayi tesislerinin hızla bu bölgede
kurulması sonucu, yer altı suları hızla çekilmeye başlamış
durumdadır. Sanayi atıklarıyla Sakarya Nehri'nin kirliliğinin
artması ise işin diğer boyutunu oluşturmaktadır
Aynı süreç Konya'da sanayileşmenin başlaması ve yer
altı suyu tüketiminin hızla artmasıyla da yaşanmıştır. Son
yıllarda Tuz Gölü'nün kurumaya başlaması yine sanayi
üretimi ile tarım üretiminde su kullanımını karşılaştırmaya
yarayan bir başka örnektir. 1915'ten beri % 85
küçüldüğü gözlenen bu göldeki
küçülme son yıllarda hızla artmıştır. Bugünkü
kullanım biçiminin sürmesi durumunda ise, gölün 2015
yılında tümüyle kuruyacağı tahmin edilmektedir. (Yrd.
Doç. Dr. Semih Ekercin, Aksaray Üniversitesi)
Trakya'da da özellikle Çerkezköy ve çevresinde
tarım arazilerinin sanayi kullanımına açılmasının ardından yer
altı su seviyesi hızla düşmekte, bölgeyi sulayan Ergene
Çayı kullanılamaz duruma gelmektedir. Ergene havzasında
gelişigüzel kurulan tekstil fabrikalarının tümüyle
denetimsiz bir şekildeki su tüketimi, yer altı sularının
çekilmesine, kalitesinin ise bozulmasına neden olmaktadır. (Trakya
Univ J Sci, 6(1): 85-91, 2005; Gül KAYKIOĞLU, Füsun EKMEKYAPAR)
/>
Bu tablo, ülkemizde DSİ tarafından verilen sanayide su kullanım
oranının % 12 civarında olduğu bilgisinin tümüyle
gerçekdışı olduğunu göstermektedir. Bu rakamın aksini ortaya
koyacak bir veri olmasa da, tarım alanlarında sanayi üretimine
başlanmasıyla birlikte yer altı su seviyelerinin hızla
düştüğünün gözlenmesi somut bir kanıt
oluşturmaktadır.
Bu durum aslında bir başka gerçeği, görmek isteyenler
için, gözler önüne sermektedir: Sanayi üretiminde
aslında kaçak su kullanımının son derece yaygın olduğu
gerçeğini…
Üretim yapan fabrikaların hemen hemen tümü, gereksinim
duydukları suyu, fabrika arazileri içinde kaçak olarak
açtırdıkları artezyen kuyularından sağlamaktadırlar. Bu
kaçak kuyuların kayda alınması ve kullanılan suyun denetlenmesi
için ise ne yerel yönetimler ne de merkezi hükümet en
küçük bir adım atmamaktadır. Oysa sanayi üretimi
için kaçak olarak açılan bu kuyulardan sağlanan suyun
mülkiyeti tamamen halka aittir.
Bu şekilde denetim dışı kalan su kullanımı oransal olarak
istatistiklerde sanayide su tüketimini düşük gösterdiği
için de, su tasarrufu denildiğinde halka yönelik yaptırımlar
gündeme gelirken, sanayi suyu kullanımına yönelik hiçbir
yaptırım gündeme gelmemektedir.
Artezyen kuyularından yoğun olarak çekilen yer altı sularının
azalması ve sanayi tesislerinin yoğun olarak tarım arazileri üzerine
kurulması, çevredeki yaşamı ve tarımsal üretimi olumsuz
etkilemektedir.
Öte yandan sanayide suyu kullanımında bir başka boyut ise,
üretim süreçlerinde kullanılan suların genellikle
arıtılmadan yakındaki derelere boşaltılmasıdır. Bu durum, sanayide
kaçak su kullanımının yarattığı olumsuz etkiyi ikiye
katlamaktadır. Evsel kullanımda, halk kullandığı suyun, atık su bedeli
adı altında, iki katını öderken, kamuya ait suları kaçak
olarak kullanan sanayi tesisleri bir birim bile su parası ödemezken,
iki birim çevre sorunu yaratmaktadır.
Sanayide su kullanımı ve su kullanım biçiminin yarattığı
sorunlar ancak yarattığı çevre sorunları ve su sorunları
ölçülebilir büyüklüğe ulaştığında fark
edilmekte, yapılan çalışmalarda ise, sorunlar ile sanayide
kaçak ve denetimsiz su tüketimi arasında somut bağlantılar
kurulmamakta veya bundan kaçınılmaktadır.
Bu durum ise, sanayide su tüketiminin keyfiliğinin sürmesini
sağlamakta; kaçak olarak kullanılan yer altı suyu kullanımında
bir tasarruf yapılması, sanayi tesislerini yönetenlerin
gündemlerine asla girmemektedir. Öte yandan sanayi tesislerinin
ancak % 9'unda ve organize sanayi bölgelerinin de ancak %
14'ünde atık su arıtma tesisi bulunması, sanayide su
kullanımının diğer alanlardaki (evsel ve tarımsal alanlardaki) su
kullanımını da ne kadar tehdit ettiğini gözler önüne
sermektedir.
Bunun için yapılması gerekenlerin başında ise, suyun sanayide
kullanımının mutlaka denetim ve kayıt altına alınması gelmektedir. Bu
konuda görev DSİ ve yerel yönetimlere düşmektedir.
Bu yapılmadığı sürece, istatistiklere yansıyan % 10-12 gibi komik
bir rakamı veri alarak ve buna bağlı olarak sanayide su tüketimini
göz ardı ederek, su sorununda çok önemli bir başlık
sürekli olarak ihmal edilmiş olarak kalacaktır. Sanayi
sektörünün denetimsiz su tüketiminin yarattığı
sorunlar ise ancak yıllarca sonra ve geriye dönüş olanağı
olmaksızın sadece araştırma başlıklarına konu olacaktır.
Sayı 7 Su Sayfa 114-116
İvme Dergisi yazısıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder