Wikileaks: Türkiye'de Yerel
Tohumların Satışı Yasaklansın / Tayfun Özkaya

Yeni açıklanan bir wikileaks belgesine göre ABD Ankara
Büyükelçiliği çok uluslu tohum şirketlerinin
çıkarı için Türkiye’nin tohumculuk yasasında
yerel tohumların satışının yasaklanmasının yer almasını istedi.
Metnin özetinin çevirisi şöyle:

Tarih: 12 Aralık 2005
Belge No: 05ANKARA7899
Gönderen Makam: ABD Ankara Büyükelçiliği
Sınıflandırma: Secret (gizli)
Konu: TBMM’de hazırlanan tohumculuk yasasında yerel tohumların
satışının yasaklanması konusunda madde yer alabilecek
Özet: Başta Amerikan şirketleri olmak üzere uluslar arası tohum
şirketlerinin temsilcileri Türkiye’de yeni çıkacak olan
tohumculuk yasasında yerel tohumların satışının yasaklanmasının yer
alması konusunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığında lobi
çalışmaları yapıyorlar. Bu konuda Elçiliğimiz uzmanları
da gerekli desteği sağladılar. Kanunun bir yıl içinde
çıkması bekleniyor. Köylülerin tohumlarını satamayacak
olmaları tohum şirketlerimizin bir yıl içinde bir milyar dolar
düzeyinde satış hacmine ulaşabilmelerini sağlayacak.

Bu satıra kadar okudunuz ve yazıyı elinizden atıp telefona
sarılamadınızsa lütfen devam edin. Yukarıda yazdıklarım tamamen
benim uydurmamdı. Wikileaks’da böyle bir doküman bulmuş
değilim. ABD Büyükelçiliği kusuruma bakmasın. Bazı
şeyleri başka türlü anlatamıyoruz. Ancak itiraf ediniz ki
çoğunuz çok inandınız değil mi? Buna rağmen yukarıdaki
metinde doğru olan bir nokta var. Yerel tohumların satışına tohumculuk
yasası ile yasak getirildiği doğrudur. Köylülerin bu hakkı
elinden alınmıştır. Ancak çoğumuzun bundan haberi yok. Wikileaks
olayı ile bu konuya dikkatinizi çekmek istedim. Eminim bazılarınız
bu satıra kadar okumadan yazıyı hemen internet yoluyla başkalarına
gönderdiler veya etrafa telefon ettiler. Çağımızda nedense
herkes gizli bir şeyler arıyor, ancak hepimizin gözü
önünde olan şeyler görülemiyor.

Tohumculuk kanununda köylünün yerel tohumları satması
yasaklanmıştır. Ancak köylülerimizin ve halkımızın ezici
çoğunluğu bundan habersizdir. İşin garibi Tarım
Bakanlığımızın bazı uzmanları bile bu yasaklamanın olmadığını
ileri sürebilmektedir. Yetkililere çağrı yapalım. Biz
yanılıyorsak bundan mutluluk duyarız. Açıklama yapsınlar. Yerel
tohumların satışının yasaklanması bazılarınca tohumculuğa kalite
getirmek için yapılmıştır. Kaliteli tohuma kim karşı
çıkabilir? Gerekli önlemler alınsın. Ancak bildiğimiz bir
gerçek var. İthal edilen şirket tohumları ile ülkeye
birçok hastalık taşınmıştır.

Türkiye’de 31.10.2006’da TBMM’den geçerek
kanunlaşan 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu yerel çeşitler veya
köy popülasyonları şeklinde tanımlanan genetik materyalin
ticaretini yasaklamaktadır. Kanunun 5. Maddesi “Bakanlık tarafından,
bitkisel ve tarımsal özellikleri belirlenerek sadece kayıt altına
alınan çeşitlere ait tohumlukların üretimine izin
verilir.” 7. Maddesi ise “yurt içinde sadece kayıt
altına alınmış çeşitlere ait tohumlukların ticaretine izin
verilir” demektedir. Kanunda “tescil” şöyle
tanımlanmaktadır: “Tescil: Yurt içinde veya yurt dışında
ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin
farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun ve/veya biyolojik ve teknolojik
özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve
tarımsal değerlerinin tespit edilerek kütüğe
kaydedilmesidir”. Durulmuşluk ise çeşidin, tekrarlanan
üretimlerden sonra veya belirli çoğaltım dönemleri sonunda
ilgili özellikleri değişmeksizin aynı kalmasıdır. Farklılık: Bir
çeşidin, müracaatının yapıldığı tarihte herkesçe
bilinen çeşitlerden, tescile esas özelliklerden, en az bir
tanesi bakımından farklılık göstermesini tanımlamaktadır. Yerel
çeşitler veya köy popülâsyonları ise mutlaka
farklı, durulmuş veya yeknesak olmak zorunda değildir. Genetik
açıdan varyasyon (farklılaşma) bulunmaktadır ve bu aslında
iyidir. Örneğin Torbalı dağ köylerinde ilginç bir
patlıcan çeşidi görüyoruz. Aynı tarlada üretilen
patlıcanların hiç biri diğerine benzemiyor. Renkleri sarı, mor,
beyaz, siyah olabiliyor. Bu farklılıklar bizim için çok iyi
iken tohumu metalaştırmak isteyenler tohum olarak satılmamaları
için gerekçe olarak kullanılabilecektir. Her şeyi bu arada
tohumu metalaştırmaya çalışan kapitalist sistem aslında
üretici ve tüketicisiyle milyonlarca insanın çıkarlarına
ters hareket edebilmektedir. Yerel tohumların bu özellikleri
biyoçeşitlilik açısından zenginliklerini ortaya
koymaktadır. Tohum Kanunu bu genetik kaynaklardan elde edilen tohumlukların
çiftçiler arasında değişimine açık olmakla birlikte
ticaretine yasak getirmektedir. Benzer özellikler birçok diğer
ülke yasasında da bulunmaktadır. Bu yasalarla ulusötesi tohum
şirketleri hegemonyalarını pekiştirecek yeni bir güç
kazanmış olmaktadırlar.

Kısacası köylünün, çiftçinin yerel tohumları
satması yasaklanmıştır. Bu zulümdür.

Yerel tohumlar daha çok besleyicidir. Hiç kimyasal ilaç
ve gübre kullanılmadan yetiştirilebilmektedir. Daha az su ile veya
sulamadan da yetiştirilebilenleri vardır. Küresel iklim
değişikliğine karşı kurtarıcı olabilecekler. Bitki ıslahçısı
bilim insanları ve köylüler el ele katılımcı ıslah
yaklaşımı ile kimsenin malı olmayan özgür tohumlar
geliştirebilirler. Neden şimdiden başlamıyoruz.

Aslında Wikileaks’da tohumla ilgili bir şey bulmadım, ama mutlaka
bir yerlerde bir şeyler olmalı. Bulursak belki de ancak o zaman
gözlerimiz fal taşı gibi açılacak.

Kaynak: http://www.karasaban.net