19 Eylül 1979:TMMOB
Tarihinde Önemli Bir Gün

19 Eylül 1979, onbinlerce
devrimci, demokrat, yurtsever mühendis ve mimarın ekonomik ve
demokratik haklarını elde etme yolunda, örgütleri TMMOB'nin
öncülüğünde bir günlük iş bırakma eylemini
gerçekleştirdikleri gündür. Geçmişte
meslektaşlarımızı böyle bir eylem örgütleme ihtiyacı
içine sokan koşullar ve benimsenen mücadele biçimi iyi
analiz edilmeli; hem geçmişten gerekli dersler çıkarılmalı
hem de bugünü irdelemekte bir referans noktası olarak ele
alınmalıdır.

16 Haziran 1979 günü, TMMOB ve 18 Oda'nın yöneticileri
Ankara'da bir basın toplantısı düzenleyerek
meslektaşlarımızın o günlerde karşılaştıkları sorunları ve
taleplerini dile getirdiler. Bu sorunlar şu başlıklar altında
toplanabilir:

1.    Birbirini izleyen devalüasyonların, enflasyonun,
işsizliğin ve hayat pahalılığının yaşandığı bu
süreçte, ülkemizde bulunan 90 bini aşkın mühendis ve
mimarın büyük bir çoğunluğu (%60'ı) kamu kesiminde
çalışmakta ve yine bunların büyük bir çoğunluğu
5-6 bin lira dolayındaki aylık ile yaşama mücadelesi vermektedir. Bu
ücret, 4-5 bin liradan başlayan kira giderleri ve 4-5 bin liradan
başlayan asgari gıda bedelini karşılamaktan uzaktır.
2.    Meslektaşlarımız grevli-toplu sözleşmeli
sendikal haklara sahip oldukları halde bu hakların kullanılmasına engel
olunmakta, bunun sonucu olarak ellerinde pazarlık gücü olmamakta,
ücretleri varolan koşullar gözetilmeden tek yanlı olarak
belirlenmekte ve tüm güvenceleri işverenin inisiyatifine
bırakılmaktadır.
3.    Özel kesimde mühendis ve mimarlar arasında
ücret ayrımı yapılmakta, ODTÜ, İTÜ, Boğaziçi
Üniversitesi mezunlarına yüksek ücret ödenirken, diğer
okul mezunlarına düşük ücretler verilmektedir. İş
bulamama, uzun süren işsizlik dönemleri belirli mühendislik
dalları için önemli bir sorun olmaktadır.
4.    Yerli teknik güçten yeterli biçimde
yararlanma olanakları araştırılmazken, hiçbir
üstünlüğü olmayan yabancı uzmanlar
Türkiye'ye çağırılmakta ve yerli mühendis mimarlara
ödenenin 10-15 katı ücretlerle çalıştırılmaktadır,
öte yanda yerli teknik elemanlara Libya ve Arabistan yolları
gösterilmektedir.

Bu sorunlar karşısında TMMOB'nin talepleri şöyle
sıralanmıştır:

1.    Teknik hizmetin gerekli ve yeterli bir biçimde
emekçi halkımızın çıkarları doğrultusunda ve yalnızca
onun hizmetine sunulabilmesi için tüm antidemokratik
uygulamaların ve baskıların giderilmesini, faşist odakların
üstüne kararlı bir biçimde gidilmesini,
2.    Kamu kesiminde çalışanların grevli-toplu
sözleşmeli sendikal haklarını elde etmelerinin önündeki
engellerin kaldırılmasını,
3.    Her alanda çalışanların arasındaki farklı
uygulamaların kaldırılmasını,
4.    Kısa sürede,
mühendis-mimar-tekniker-teknisyen vb. teknik elemanlar arasında
ayrıcalık yaratmayan, ön koşul olarak yalnızca yaşamak için
gerekli ücretin sağlanmasını veri alan, eşit işe eşit ücretin
uygulanmasını getiren bir düzenlemenin sağlanmasını,
5.    Ev kirası, gıda, elektrik, su ve diğer gereksinim
giderleri için resmi rakamlar 10 bin liranın üstünde
belirlenirken ve gerçek durum bu resmi rakamların çok
üstünde iken; mühendis ve mimarların 5-6 bin lira aylık
ücretlerle çalıştırılması kabul edilemez. Bu durumun
süratle giderilmesini ve ücretlerin fiili asgari gereksinim
harcamalarının göz önünde bulundurulması ile
saptanmasını,
6.    Bu ücretleri, yukarıdaki görüş ve
anlayışlar çerçevesinde sağlamak kaydı ile 1979 Yan
Ödeme Kararnamesi ve Tazminat (Yasası değil) Kararnamesinin
geçici olduğunun ve bizlerden çok ilgililerin sorunları
olduğunun bilinerek düzenlenmesini ve çıkarılmasını
istiyoruz.

Bu açıklamadan sonra ekonomik-demokratik hakların elde edilmesini
amaçlayan bir uygulama programı hazırlandı. Bu programın ilk
adımı olan "TMMOB Danışma Kurulu" toplantısı TMMOB ve Oda
yöneticilerinin, İl Koordinasyon Kurulu sekreterlerinin ve
Türkiye'nin dört bir yanından gelen 70'e yakın
işyeri temsilcisinin katılımı ile 24 Haziran 1979'da
Ankara'da yapıldı. Toplantıda TMMOB Programı oybirliği ile
benimsendi. Buna göre hakların elde edilmesi yolunda ilk adım olarak
29 Haziran 1979 tarihinde yurt genelinde 134 işyerinde 7500'e yakın
mühendis ve mimar yaklaşık dört saat süren uyarı-tartışma
toplantıları düzenleyerek sorunlar ve çözüm yolları
üzerinde görüş alışverişinde bulundu, bu toplantılarda
TMMOB programını benimseme ve mücadeleyi güçlendirerek
sürdürme kararı alındı. Başlangıçta sınırlı tutulan
ve ilgililere bir uyarı sayılabilecek olan çalışmanın bu ilk
aşamasından sonra Temmuz 1979'da işyerlerinde, Ağustos
1979'da bazı illerde, Eylül 1979'da bölge
merkezlerinde forumlar düzenlendi ve bu toplantılarda alınan kararlar
günü gününe yaygınlaştırılarak uygulandı.

Tüm bu yapılanlara rağmen siyasal iktidar, meslektaşlarımızın
sorunlarına ve taleplerine ilgisiz kalmaya devam etti. Gerçek
çözüm yolları aramak yerine, geçici ve yetersiz
çözümlerle sorunları geçiştirme yoluna gittiler. Bu
arada il ve işyeri toplantılarının sonuçlarını değerlendiren
Birlik ve Oda yöneticileri programın bu ikinci aşamasının etkin bir
eylemle tamamlanması konusunda görüş birliğine vardılar.
Eylül ayı içerisinde bir günlük iş bırakma kararı
alındı ve 19 Eylül 1979 tarihinde yurt genelinde mühendis ve
mimarların geniş katılımıyla bir günlük iş bırakıldı. Bu
eylemi birçok işçi, sendika ve örgüt de
destekledi.

Teoman Öztürk, 19 Eylül iş bırakma eylemini mücadelede
önemli bir adım olarak niteleyerek, "Selam Gelecek 19
Eylül'lere" diye tamamladığı sözlerinde, bir kitle
örgütünün mücadeleye nasıl yaklaşması
gerektiğini açık olarak ortaya koydu: "Şimdi görev, bu
eylemi abartmadan ve küçümsemeden;
örgütlülük düzeyimizi daha da geliştirmek, işyeri
temsilciliklerini yaygınlaştırmak ve güçlendirmek,
önümüzdeki mücadelelere en etkin bir biçimde
katılmak olmalıdır. (...) Tüm hakların, çalışanların ve
örgütlerinin hem kendi içlerinde ve hem de birlikte
verecekleri sürekli ve güçlü mücadelelerle
alınacağı bir an bile unutulmamalı, bu yolda her gün bir
öncekinden daha tutarlı, sağlıklı ve güçlü adımlar
atılmalıdır."          
 

 

Sayı 5 TMMOB Sayfa 36-37

İvme Dergisi yazısıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz.