<![endif]-->
SAYISAL
VERİLERLE SU
style="">
Dünyadaki suyun
yaklaşık %97'si (kimi verilere göre %97,5'i) denizlerde
bulunan tuzlu sudur. İçilebilir ya da kullanılabilir olan %3 (kimi
verilere göre %2,5) oranındaki tatlı suyun ise büyük bir
kısmı kutuplardaki buz dağlarında bulunur, bir kısmı ise derin yeraltı
sularıdır. Bunlar çıkarıldığında geride kalan, yani
ulaşılabilir olan tatlı suyun (nehirler, dereler, göller vb.) %1
(kimi verilere göre %0,5) oranında olduğu görülmektedir.
Kullanılabilir olan bu %1'lik kısım ise dünya üzerinde
eşit ve düzenli bir biçimde dağılmamıştır (Bkz. Tablo 1).
Dolayısıyla suya olan talep ülkeden ülkeye değişiklik
göstermektedir. style="">
KITALAR
class="MsoNormal">Nüfus (%)
class="MsoNormal">Su Kaynağı (%)
Kuzey Amerika
class="MsoNormal">8
class="MsoNormal">15
Güney
Amerika
class="MsoNormal">6
class="MsoNormal">26
Avrupa
class="MsoNormal">13
class="MsoNormal">8
Afrika
class="MsoNormal">13
class="MsoNormal">11
Asya
class="MsoNormal">60
class="MsoNormal">36
Avustralya ve Adalar
class="MsoNormal">1
class="MsoNormal">5
style="">Tablo 1: Suyun Dünya
Üzerinde Dağılımı
Nüfus artışı,
kentleşme, sanayi, iklim değişikliği, ormansızlaştırma, sulak
alanların kurutulması, akarsulara atıkların ve gübrelerin
boşaltılması gibi nedenlerle yaşam kaynağımız olan su gün
geçtikçe azalmakta ve kirlenmektedir. Dünyanın kimi
bölgelerinde su rezervleri tükenme noktasındadır.
Bir ülkenin su
varlıklarının yeterli olup olmadığını anlamak için
yenilenebilir tatlı su miktarının kişi başına düşen yıllık
değerine bakılmaldır:
<!--[endif]-->Kişi başına yıllık yenilenebilir
tatlı su miktarının 1000 m3'ün altında olması o ülkenin
su fakiri bir ülke olduğunu, su kıtlığı noktasında bulunduğunu
gösterir. class="MsoNormal"><!--[if !supportLists]-->Ø
<!--[endif]-->1000 ile 1670 m3 arasında değişmesi, su
azlığı ya da su baskısı olarak adlandırılır. class="MsoNormal"><!--[if !supportLists]-->Ø
<!--[endif]-->8.000-10.000 m3'ten fazla olması
ise o ülkeyi su zengini bir ülke sınıfına sokar.
style="">
UNEP (Birleşmiş Milletler
Çevre Programı) 3. Küresel Çevre Raporu'na
göre, d style="">ünyada sağlıklı içme suyundan yoksun olan insan
sayısı 1.1 milyardır!
Güvenli arıtma
hizmetlerinden yoksunluğa bakıldığında ise bu sayı 2.4 milyara
ulaşmaktadır!
style="">
Önümüzdeki
yirmi yıl içinde dünyanın su ihtiyacının %40 oranında
artacağı öngörülmektedir. Nüfus artışına bağlı
olarak yükselen gıda talebi su ihtiyacındaki artışın başlıca
nedenidir.
Bugün
188 ülkenin 50'sinde 2 milyardan fazla insan su kıtlığı sorunu
ile karşı karşıyadır. 2050 yılında her dört kişiden
birinin yeterli içme suyuna ulaşamayacağı
öngörülmektedir.
UNEP raporu, gelişmekte
olan ülkelerde atık suların %90-95'inin, endüstriyel
atıkların ise %70'inin arıtma işlemlerinden geçirilmeden doğaya
salındığını ortaya koymaktadır.
BM'e göre toplam
dünya nüfusunun yaklaşık yarısı kirletilmiş su kaynaklarını
kullanmaktadır. Sudan kaynaklanan hastalık ve ölüm olayları
yüksek boyutlardadır. Dünya Sağlık
Örgütü'nün verileri %90'ı beş yaş altı
çocuklar olmak üzere her yıl 1.8 milyon insanın ishalden, 1.3
milyon insanın ise sıtmadan hayatını kaybettiğini ortaya koymaktadır.
İshal ve sıtma hastalıkların bu boyutlara ulaşmasının nedeni
güvenli olmayan su kullanımı ve yetersiz kanalizasyon
hizmetleridir.
Kişi başına düşen
yıllık kullanılabilir su miktarında dünya ortalaması 7600
m3'tür. Türkiye ise kişi başına 1430 m3 su tüketimi
ile dünya ortalamasının epey altındadır (Bkz. Tablo 2).
| style="font-size: 10pt;">Ülke- Kıta Ortalaması | style="font-size: 10pt;">Kişi Başına Düşen Kullanılabilir Su |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">SURİYE | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">1.200 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">LÜBNAN | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">1.300 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">TÜRKİYE | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">1.430 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">IRAK | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">2.020 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">ASYA ORTALAMASI | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">3.000 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">BATI AVRUPA ORT. | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">5.000 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">AFRİKA ORT. | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">7.000 |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">GÜNEY AMERİKA ORT. | style="font-size: 8.5pt; font-family: |
| style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">DÜNYA | style="font-size: 8.5pt; font-family: Verdana;">7.600 |
style=""> Tablo 2:
Kişi Başına Düşen Yıllık Kullanılabilir Su Miktarı
Ortalaması
Kişi başına bir
günde tüketilen su miktarı sanayileşmiş ülkelerde 266 litre
iken, Latin Amerika'da 184, Asya'da 143, Afrika'da 67,
Türkiye'de ise 111 litredir. Bu miktar uluslararası
standartların altındadır.
Toplam tüketilen su
içinde en büyük pay tarım sektöründe,
özellikle endüstriyel tarımdadır. Tarımı sanayide
tüketilen su izlemektedir. Evlerde tüketilen su miktarı ise tarım
ve sanayiden azdır.
Türkiye'de suyun
%72'si tarımda, %10'u sanayide, %18'i ise evlerde
kullanılmaktadır. Tarımsal sulamanın %88'i salma sulama ile
yapılmaktadır. Şebekelerdeki kayıp kaçak oranı ise %40'lara
ulaşmaktadır. Belediyelerin yalnızca %8'inde arıtma tesisi vardır.
Organize Sanayi Bölgeleri'nde atık suyun %25'i
arıtılmadan çevreye salınmaktadır. 1 lt. atık kirli suyun 8 lt.
tatlı suyu kirlettiği düşünülürse sanayinin
arıtılmamış atıklarının doğaya verilmesinden doğan kirliliğin
büyüklüğü daha iyi anlaşılabilir.
Su dünya üzerinde bölgeler ve
ülkeler arasında eşit dağılmadığı gibi, ekonomik sistemin
tercihleri nedeniyle insanlar arasında da adaletsiz bir dağılım
sözkonusudur. Örneğin Endonezya'nın kuraklık
yaşadığı sırada Jakarta'nın golf sahalarında aşırı su
tüketimi sürmüştür. Aynı şekilde Meksika'nın
kuzeyinde hükümet 1995 yılında kuraklığı gerekçe
göstererek çiftçiye verdiği suyu keserken, Serbest
Bölgeler'deki yabancı şirketlerin suyunda bir kısıntı
yapmamıştır. UNDP'nin (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı)
bir çalışması ise gecekondu bölgelerinde yaşayanların suya,
şebeke suyundan yararlananlardan 5-10 kez daha yüksek bir para
ödediği gösler önüne sermiştir.
style="">KAYNAKÇA
style="">
- class="MsoNormal">2007 Su
Raporu, Çevre ve
Mühendis dergisi, "Su ve Havza
Yönetimi" sayısı, no: 28, 2007, Çevre
Mühendisleri Odası - class="MsoNormal">Su Temel İhtiyacımız ve
Hakkımız Ama Susuzluk Kapıda. Su İnsan İçin Neden
Önemli?, Türkiye Bilimler Akademisi, href="http://www.tuba.gov.tr/index.php?id=450">http://www.tuba.gov.tr/index.php?id=450
style=""> - class="MsoNormal">Su Krizi Gerçek Mi?, Tahir
Öngür, Jeoloji Mühendisleri Odası
- class="MsoNormal">Globalizmde Suyun Ekonomi Politiği,
Prof. Dr. Türkel Minibaş, href="http://www.turkelminibas.net/read.asp?id=29&tur=makale">http://www.turkelminibas.net/read.asp?id=29&tur=makale style="">
style="">
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder