Bugün dünyada 24 binin
üzerinde çocuk öldü!

Bu şu anlama geliyor:

• 3.6 saniyede bir 1 çocuk ölüyor.

• Her dakika 16-17 çocuk ölüyor.

• Yaklaşık 9-10 günde bir 2010 Haiti depremi
  gerçekleşiyor.

• Yaklaşık 10 günde bir 2004 Asya Tsunamisi
  gerçekleşiyor.

• 16-40 günde Irak boyutunda ölü
  sayısı.

• Her yıl 9 milyona yakın çocuk
  ölüyor.

• 2000-2007 arasında 79 milyon çocuk
  öldü.

Sessiz katiller: Yoksulluk, açlık, kolayca
önlenebilir hastalıklar... Aralıksız her gün yaşanan bu
felakete manşetlerde, televizyonlarda yer verilmesi ise o kadar seyrek
ki...

Dünya çocuklarının durumuyla ilgili bazı sayısal
bilgiler

Birleşmiş Milletler 'in bir parçası olan,
dünyanın en önde gelen çocuk örgütü UNICEF'e
göre:

• 2.5 milyar insan gelişmiş sağlık hizmetlerinde n
  yoksundur.

• 1 milyar çocuk hayatta kalmak ve gelişmek
  için gereken bir veya daha fazla ihtiyacından mahrumdur.

• Geri bıraktırılmış bölgelerde yaşayan 5
  yaşın altındaki 148 milyon çocuk yaşına göre zayıftır.

• 101 milyon çocuk ilkokula devam edemiyor. Okula
  gidemeyen çocuklar arasında kızların oranı daha yüksek.

• 22 milyon çocuk bağışıklık kazandırma
  programı olmadığı için hastalıklardan korunamıyor.

• 2008 yılında dünya çapında 8.8 milyon
  çocuk 5. doğum gününden önce öldü. Bu
  öl ümlerin büyük bir çoğunluğu iki bölgede
  meydana geldi: Sahra altı Afrika ve Güney Asya.

• Dünyadaki 4 milyon yeni doğan yaşamlarının
  ilk ayında ölüyor .

• 15 yaşın altındaki 2 milyon çocuk HIV ile
  yaşıyor.

• Her yıl 500 binden fazla kadın hamilelik ve doğum
  nedeniyle ölüyor.

Kaynak: href="http://www.unicef.org/rightsite/sowc/pdfs/SOWC_Spec%20Ed_CRC_Main%20Report_EN_090409.pdf">State
of the World's Children, 2010 , UNICEF, s.18-19. Ayrıca:
childInfo
.

Bu trajedi neden manşetlerde değil?

UNICEF'in 2000 Ulusların Gidişatı raporu bu rakamlardan bir
görüş oluşturmaya çalıştı:

Aralıksız devam eden bu acı ve yaşanan can kayıpları,
felaket zamanlarında yardım şeklinde ortaya çıkan doğal insan
güdüsüne rağmen gerçekleşmektedir. Büyük
bir deprem olduğunda insanların yardım etmeden durup izlediği dehşetli
dünyayı düşünün! Oysa neredeyse her gün,
büyük bir depreme denk bir şekilde 30000 çocuk
ölüyor ve rahatsız edici bir sessizlik var. Çocuklar
dünyanın en fakir köylerinde sessizce ölüyorlar,
insanların vicdanından ve bilgisinden uzak bir şekilde. Yaşamda itaatkar
ve güçsüz olmak bu ölümleri daha da fazla
görünmez kılıyor. Kaynak:
A spotty
scorecard, UNICEF, Ulusların
Gelişimi 2000

Maalesef, dünya hâlâ farkına varmıyor
gibi gözüküyor. Bu boyutta bir ölüm ve trajedinin,
haberlerin en çok izlenen saatlerinde manşet olması gerekir. Ancak,
bu konul ar sadece küresel buluşmalar veya konserler (G8 buluşmaları,
Yoksulluğu Tarihe Gömün kampanyaları vb.) gibi zamanlarda
gündeme geliyor. Bu kampanyalar veya buluşmalar bittiğinde, ana akım
medyanın konuya olan ilgisi de bitiyor.

alt="" src="http://static.globalissues.org/i/children/child-unicef.jpg" />
alt=""
src="http://static.globalissues.org/i/children/child-and-mother-unicef.jpg"
/>

 Resimler © UNICEF

Hatta medyanın dikkati toplandığında bile, ana
akımın ilgi odağının acı çekenler değil, ünlüler veya
zengin ülkelerin liderleri olduğunu; çocuk ölümlerinin
değil, bu kişilerin yaptıklarının haber niteliği taşıdığını
hissediyoruz.

Ana akım medyanın zengin ülkelerin bu sorunun bir
parçası olduğunu düşündüğü çok
seyrektir. Uluslararası politikaların, küreselleşmenin ve varlıklı
ülkelerin bu süreçler üzerindeki etkisi
üstünde pek durulmuyor. Bunun yerine, zengin güçlü
ülkelerin sözleri ve vaatleri ile fakir ülkelerin
yolsuzlukları manşetlerde yer alıyor; tek rarlayan tutulmamış
sözler, yardımın nitelik ve nicelik olarak azlığı ve adaletsiz
şartlara dayanan durumlar yer almıyor.

Bu sorunlar ana akım medyada yer aldığında, yardım
alan ülkelerin sorumluluğu mutlaka bahsedilen bir konu olur. Dünya
Bankası ve IMF gibi uluslararası kuruluşların ve onların kaynak
sağlayanlarının (güçlü/zengin ülkeler) sorumluluğu
ise genellikle bahis konusu edilmez. Bunun tehlikesi şudur; bu
ülkelerin vatandaşları kendi adlarına isabetli eylemler
yapıldığına dair bir umut yanılsaması içinde yaşarlar.

Ana akım medyanın bu yoksulluğun kaynaklarından biri
olduğunu söylemek hoş olmayabilir, ama işaret etmek istediğimiz
şudur , onların etkisi muazzamdır. Sessizlik ve ses çıkarmak, her
ikisi de bir etkiye sahip olabilir.

Bu konuyla ilgili son manşetler

Bu yazıyı yazarken, BBC'nin en çok izlenen
saatteki ana haberi Portekiz'de kaçırılan bir İngiliz çocuk
hakkındaydı. Bu kesinlikle trajik bir hikaye ve haber haline gelmesi de
gerekiyor, ama neden, kendisini uluslararası medya yaygınlığı
bakımından öven BCC ve diğer İngiliz medyası milyonlarca
çocuğun ölümüne günlük manşetlerinde yer
vermiyorlar?

Manşetlerde ve televizyonun en çok izlenen
saatlerinde günlerce yer alan bir başka trajedi de ABD'deki Virginia
Tech katliamıydı. Media Lens'teki bir eleştirme n bu haberi günlerce
manşette tutan BBC'ye, Irak'ta her gün çok daha fazla insan
ölmesine rağmen o haberlerin neden sadece birkaç dakika
verildiğini sorduğunda BBC, o olayların Irak'ta her gün olduğu gibi
bir yanıt vermişti ^{href="#sdfootnote1sym">1} .

Bazı insanlar bu can sıkıcı hikayeleri sürekli
duyunca tükenmişlikten korkarlar veya reklam verenler
"alışveriş ruh halini" bozmamak için daha fazla
eğlence veya iyi haberler koyma yönünde medya şirketlerine baskı
uygulayabilirler. Oysa Irak'taki trajedi haberleri ne kadar can sıkıcı
olursa olsun, düzenli olarak manşetlerde yer almalıdır. Ayrıca aynı
haberi her gün yayımlamakla televizyonun izlenme oranlarının
düşeceğini ve buna bağlı sonuçların ortaya
çıkacağını – özellikle reklam söz konusu
olduğunda – öne süren duygusuz bir kaygı da vardır. Son
olarak; insanların can sıkıcı haberleri dinlemek isteyip istemedikleri
sorusu da ortaya atılır. Ne de olsa medyanın, izleyicilerinin
hoşlanacağı şeyleri sunmak gibi bir amacı vardır. Ama insanların ne
izleyip izlemeyeceklerini, eğer onlara seçenekler veya alternatifler
sunulmamışsa, bilmek zordur. Eğer can sıkıcı haberler hep nadiren
sunuluyorsa, izleyicilerin onları izlemek isteyip istemediğini nasıl
yargılayacağız?

"Çocuk ölüm oranı"nı
anlamak niçin önemlidir?

UNICEF çocuk ölüm oranının önemini
şu şekilde özetliyor:

Genellikle U5MR kısaltmasıyla veya çocuk
ölüm oranı olarak bilinen beş yaş altı ölüm oranı,
çocuk refahı ve çocuk sağlığına yönelik önemli
bilgiler sağlayan bir ölçü işlevi görür.

İlk olarak, gelişme sürecininin 'girdilerini' değil
'çıktılarını' ölçer , örneğin kişi başına
düşen kalori miktarı veya 1000 kişiye düşen doktor sayısı
gibi. İkinci olarak, U5MR bir çok girdinin sonucu olarak
bilinmektedir:

• annelerin gıda durumu ve sağlık bilgisi
• bağışıklık seviyesi ve ağız yoluyla susuzluk sağaltımı
  (kolera vb. hastalıklarda ishal gibi durumların yarattığı susuzluğun
  sağaltımı)
• anne ve çocuk sağlık hizmetlerinin hazır bulunuşluğu
  (doğum öncesi bakım da dahil)
• ailenin gelir oranı gelir ve gıdaya erişim
• içilebilir temiz su ve temel temizlik hizmetlerinin
  varlığı
• çocuğun yaşadığı ortamın genel güvenliği

Üçüncü olarak U5MR ortalama hakkında yanılma
konusunda daha duyarlıdır, örneğin kişi başına gelirdeki
farklılıklar bu oranı çok fazla etkilememektedir. Zengin
azınlığın bir ulusun U5MR değerini etkilemesi mümkün
değildir, böylece mükemmelden ziyade, daha iyi bir oran ortaya
çıkar, bu oran çocukların büyük
çoğunluğunun sağlık (ve toplumun hepsinin) durumunu ortaya koyar.
Kaynak: UNICEF, Dünya Çocuklarının Durumu, 2008, sf.
2

Çocuk ölümlerini düşürmede
dikkatli iyimserlik

UNICEF küresel çocuk ölümleri
oranının 1990-2008 yılları arasında bir çeyrekten fazla
düştüğünü söylüyor:

alt=""
src="http://static.globalissues.org/i/children/child-mortality-1990-2008.png"
/>

 Şekil: 1990 ve 2008 arasında 5 yaş altı ölüm
oranlarında önemli düşüşler, Kaynak:  href="http://www.childinfo.org/mortality.html">Child Survival and
Health , ChildInfo, UNICEF, Kasım 2009. 

alt=""
src="http://static.globalissues.org/i/children/under5-mortality-rate-1960-2005.png"
/>

 Şekil: 1960-2005 arası çocuk ölümleri

Her yıl 5 yaş altı çocuk ölümü
azaldığ ına göre bir ilerleme kaydediliyor demektir. Ancak UNICEF, href="http://www.unicef.org/sowc08/docs/sowc08.pdf">Dünya
Çocuklarının Durumu 2008 raporunda "eşit olmayan
ilerleme" şeklinde bir uyarıda bulunuyor. Örneğin yüksek
nüfusa sahip birkaç ülkede ilerleme yaşanmış, fakat
çoğu ülkede "hiç veya az ilerleme"
gerçekleşmiş (sf. iii)

Küresel ekonomik krizi de
düşündüğümüzde, Margaret Chan, DSÖ'nün
genel müdürü, href="http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/article5904637.ece">küresel
finansal krizden dolayı 200000 ve 400000 ek çocuk
ölümü yaşanacağını tahmin ediyor.

ICEF'in Dünya'nın Durumu Raporu 2010, Ağustos 2009
tarihinde derlendi. O zaman rapora "çocuk haklarına
yönelik şu an ki ekonomik kriz ve diğer dışsal etkiler
küçümsenmemelidir" (sf. 60) şeklinde bir not
düşüldüğünü de belirtelim.

Üstelik, "krizin çocuk hakları
üzerindeki tam etkisi bir süre için
görülmeyecektir, ancak yeni uluslararası küresel yoksulluk,
çocuk gelişimi ve gıda tahminleriyle görünür
olacaktır." (sf. 62)

Kaynaklar ve Bağlantılar

• UNICEF veritabanı, href="http://www.unicef.org/statistics/">http://www.unicef.org/statistics/
  

• href="http://www.unicef.org/pon00/immu1.htm">Ulusların Gelişimi 2000 ,
  UNICEF , 2000;
  

• Robert E. Black, Saul S Morris, Jennifer Bryce, href="http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140673603137798/fulltext">Where
  and why are 10 million children dying every year? , The
  Lancet , Volume 361, Number 9376, 28 June 2003. (Not: Yazı
  başlığı 10 milyon dese de, içeriğinde 10.8 milyon ifade
  edilmiş.)
  

• href="http://www.unicef.org/sowc05/english/index.html">D href="http://www.unicef.org/sowc05/english/index.html">ünya
  Çocuklarının Durumu, 2005 , UNICEF (2003 için 10.6
  milyon)
  
  

• href="http://www.unicef.org/sowc08/docs/sowc08.pdf">Dünya
  Çocuklarının Durumu, 2008 , UNICEF, 2006 için yaklaşık
  değerler.
  

• href="http://www.unicef.org/sowc09/docs/SOWC09-FullReport-EN.pdf">Dünya
  Çocuklarının Durumu, 2009 , UNICEF, 2007 için yaklaşık
  değerler.
  

• href="http://www.unicef.org/rightsite/sowc/pdfs/SOWC_Spec%20Ed_CRC_Main%20Report_EN_090409.pdf">Dünya
  Çocuklarının Durumu, 2010, UNICEF, 2008 için yaklaşık
  değerler.
  

• BBC
  raporları

• href="http://www.globalissues.org/article/523/asian-earthquake-and-tsunami-disaster">Asian
  Tsunami, Aralık 2004 yazısı
  

• href="http://www.globalissues.org/article/461/media-reporting-journalism-and-propaganda">Iraq
  media reporting section
  

• href="http://www.globalissues.org/article/26/poverty-facts-and-stats">Yoksulluk
  olgu ve istatistikleri
  

• href="http://www.globalissues.org/article/603/g8-summit-2005-one-year-on">G8
  Summit 2005
  

• href="http://www.globalissues.org/issue/156/mainstream-media">Ana akım
  medya
  

• href="http://www.globalissues.org/issue/587/health-issues">Sağlık
  konuları
  

• poverty.com

• href="http://www.childinfo.org/mortality.html">childInfo
  

Yazının İngilizce Aslı: Shah, Anup.
"Today, over 24,000 children died around the world." Global
Issues, Güncelleme: 28 Mar. 2010. Erişim: 09 Nis. 2010.
< href="http://www.globalissues.org/article/715/today-over-24000-children-died-around-the-world">http://www.globalissues.org/article/715/today-over-24000-children-died-around-the-world>

İvme Dergisi Çeviri Grubu

1
Media Lens ilgili sonraki süreci href="http://www.medialens.org/alerts/07/070502_putting_virginia_tech.php">Putting
Virginia Tech in Perspective adresinden inceleyebilirsiniz.